ژیلاحسه‌ینی
هه‌مووجارێک که بۆ هه‌وێنی باسه‌که‌م گه‌شت وگوزاری ناو کۆڵان وگه‌ڕه‌ک وده‌ڤه‌ره‌کانی شاری سه‌قز ئه‌که‌م،بیر له‌وه‌ده‌که‌مه‌وه که بێ شک هه‌موو ده‌ڤه‌روشاروگوندێک که‌سایه‌تی ناوداروسه‌ر‌به‌ده‌ره‌وه‌ی ئه‌ده‌بی وفه‌رهه‌نگی وهونه‌ری وسیاسی تایبه‌ت به‌خۆی هه‌یه که به‌خۆشییه‌وه‌هه‌ندێک شوێن وناوچه توانیویانه هه‌تا راده‌یه‌کی زۆر ناو ونیشانی که‌سه‌کانی خۆیان کۆبکه‌نه‌وه‌و و به‌رهه‌میان له فه‌وتان رزگاربکه‌ن به‌داخه‌وه ئێمه هێشتا نه‌مانتوانیوه به ته‌واوه‌تی قه‌ڵه‌مه به‌بڕشت و به‌تواناکانی ناوچه‌که‌مان به‌وشێوه‌ی که شیاوی باڵایان بێت رێزی لێبگرین و به به‌ره‌ی دوارۆژیشی بناسێنین که یه‌کێک له مرۆڤه به‌به‌هره‌وخاوه‌ن زه‌وقه زه‌ریف وسه‌لیمانه‌ی شاری سه‌قز که له ناساندنی ئه‌مجاره‌ماندا لاگوێلێک له خرمانی پڕپیت وبه‌ره‌که‌تی ئه‌چنینه‌وه‌خوالێخۆش بوو مه‌رحووم ژیلای حسه‌ینی یه.
ژیلاحسه‌ینی له رۆژی 31مانگی خرمانانی ساڵی 1343هه‌تاوی له‌شاری سه‌قز له بنه‌ماڵه‌یه‌کی ئایینی سه‌ربه‌شێخانی دۆزه‌غه‌ره له‌دایک بوه‌و له‌گه‌رمه‌ی شۆڕشی گه‌لانی ئێرانداله ساڵه‌کانی 57به‌دواوه به ته‌مه‌نێکی که‌مه‌وه زۆرزوو تێکه‌ڵ به‌دنیای ژیانی هاوبه‌شی ماڵ ومناڵ وماڵداری ئه‌بێت که سهرهڕای ئه‌وانه‌یش به‌رده‌وام له کۆڕوکۆبوونه‌وه ئه‌ده‌بی وفه‌رهه‌نگی یه‌کاندا ده‌وری به‌رچاو ئه‌بینێت به‌تایبه‌ت له ئه‌نجومه‌نه‌کانی شاری سنه‌وسه‌قز که دواین چالاکی له شاری سه‌قزبه وتارێکی ئه‌ده‌بی و توێژینه‌وه له کونگره‌ی مه‌وله‌وی کوردابه‌شداری چالاکانه‌ی بوو وهه‌روه‌ها بۆ کونگره‌ی فه‌رزانه‌گان که له‌شاری سنه به‌ڕێوه چوو روانگه‌ی نوێخوازیانه‌ی سواره‌ی ئیلخانی زاده‌ی له وتارێکی تێروته‌سه‌ل دا ئاماده‌کردبوو که به‌داخه‌وه‌له کاتی به‌رێوه‌چوونی سمیناره‌که جێگه‌ی ژیلا به‌گوڵ نه‌خشێنرا بوو به‌ڵام هاوڕێکی ژیلا به‌ناوی کولسوومی عوسمان پوور به‌چاوی فرمێسکا‌وییه‌وه وتاره‌که‌ی ژیلای پێش که‌ش به‌به‌شداربوان کرد....
به‌داخه‌وه ئه‌م خاتوونه شێعره‌ی ده‌ڤه‌ری ئه‌شق وجوانی وئاوه‌دانی ئه‌م کچه ته‌مه‌ن گوڵ وپه‌پووله‌ی شاری سه‌قز له رۆژی 6/7/1375هه‌تاویداهاورێ له گه‌ڵ بنه‌ماڵه‌که‌ی که‌ده‌یانویست بچنه شاری تاران بۆته‌واف وزیاره‌تی شێخه شێعره‌که‌ی کورده‌واری مامۆستا شێرکۆ بێکه‌س له‌رێگادا تووشی کاره‌ساتی وه‌رگه‌ڕانی ماشێن ده‌بن وبه‌داخه‌وه ژیلای شاعیربه‌ته‌مه‌نێکی که‌م وکارامه‌ی 32ساڵیه‌وه له‌گه‌ڵ کچه ته‌مه‌ن کورته‌که‌ی به‌ناوی "ژینۆ' گیانیان له‌ده‌ست ئه‌ده‌ن،که گه‌لی کوردبه‌گشتی وشاری سه‌قز به‌تایبه‌تی ژنه‌شاعیرێکی بوێروچاونه‌ترسی بواری ئه‌ده‌ب وگه‌شه‌کۆمه‌ڵایه‌تیه‌کانی له‌کیس وخه‌سارچوو، هه‌واڵی مه‌رگی ژیلاحسه‌ینی سهرهڕای نه‌بوونی ده‌ستگای راگه‌یاندنێکی ئه‌وتۆ زۆر زووبه‌وڵاتدا بڵاوبو وه‌وه‌وشاری سه‌قزی کرده پاپۆڕی ئاشقانی شێعرووه‌فاداره‌کانی ژیلا هه‌ربۆیه له ماوه‌ی سێ رۆژ پرسه‌وسه‌ره‌خۆشیداکه له‌لایه‌ن بنه‌ماڵه‌ی به‌ڕێزیان وئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نی فه‌رهه‌نگی ئه‌ده‌بی مه‌وله‌وی کوردی شاری سه‌قزبه‌ڕێوه‌چوو هه‌موو ئه‌ندامانی ئه‌نجومه‌نه‌ئه‌ده‌بیه‌کانی شاره‌کانی سنه،مه‌ریوان
، بانه،مه‌هابادوبۆکان .... هه‌روه‌ها گه‌لێک کاسایه‌تی ناوداروناسراوی وێژه‌وئه‌ده‌بی کوردی به‌پیرئه‌وکۆسته‌گه‌وره‌وخه‌مه‌ناواده‌یه‌ی بنه‌ماڵه‌که‌ی وئه‌دیبان وخه‌ڵکی شاری سه‌قزه‌وه هاتن وته‌رمی ژیلاوکچۆڵه‌که‌یان له گۆڕستانی دۆزه‌غه‌ره له رۆژهه‌ڵاتی شاری سه‌قزدا له ته‌نیشت باو وباپیرانی به‌خاک ئه‌سپه‌رده‌کرد.
گه‌ر لاپه‌ڕه‌ی ژیانی ئه‌ده‌بی وهونه‌ری ژیلاحسه‌ینی هه‌ڵبده‌ینه‌وه ده‌بینین یه‌که‌م به‌رهه‌می ده‌سنووسی ژیلا حسه‌ینی چیرۆک "بربادرفته" یه که به‌زمانی فارسی نووسیویه‌تی ودواتر ژیلاخۆی زۆر تامه‌زرۆی چاپ کردنی نه‌بوو هه‌ربه‌وپێیه ئه‌وه‌ڵین به‌رهه‌مه‌کانی ژیلا به‌زمانی فارسی بوون هه‌تا سه‌ره‌تای ساڵه‌کانی 1363و1364هه‌تاوی که له‌به‌شی کوردی رادیۆ سنه له به‌رنامه‌یه‌کدا به‌ناوی"ئێمه‌وگوێگره‌کان" ده‌ستی به‌کاروتێکۆشان کرد ئه‌وه‌به‌ومانایه نیه که وا ژیلا ئاشنای ئه‌ده‌ب وفه‌رهه‌نگی ره‌سه‌نی گه‌له‌که‌ی نه‌بوو ئاشکرایه زۆربه‌جوانی شاره‌زای هه‌مووبه‌یته کوردی و ئاشنای زۆربه‌ی شێعروشێوازی شێعری شاعیرانی کورد بوو وبۆهه‌میشه‌یش شانازی پێوه‌ده‌کردن و له‌وبواره‌یشدا قه‌ڵه‌مه‌که‌ی خسته‌گه‌ڕ وگه‌لێک به‌رهه‌می به‌نرخی له دووتۆی کتێب وده‌فته‌ردا پێش که‌ش به‌دیوه‌خانی وێژه‌وئه‌ده‌بی کورده‌واری کرد که به‌رهامه‌کانی بریتین له:
1- دیوانه‌شێعرێک به‌ناوی "گه‌شه‌ی ئه‌وین" که‌یه‌که‌م به‌رهه‌می شاعیر بوو ساڵی 1374هه‌تاوی چاپ ه‌بڵاو بو وه‌ته‌وه.
2- دیوانه‌شێعروچه‌ند چیرۆکێک به‌ناوی "قه‌ڵای راز" ساڵی 1378 هه‌تاوی پاش مه‌رگی شاعیرکه له‌سێ به‌شدابڵاوبوه‌ته‌وه.
به‌شی یه‌که‌م : پاشماوه‌ی شێعره‌کوردی یه‌کانی ژیلا خانمه.
به‌شی دووهه‌م : هه‌ڵبژیردراوی کورتیله چیرۆکه‌کوردیه‌کانی ژیلای جوانه‌مه‌رگه.
به‌شی سێهه‌م: کۆمه‌ڵه شێعرێکی ژیلاخانمه به‌زمانی فارسی که‌خوالێخۆش بوو خۆی ناوی"باران"ی له‌سه‌رداناون.
3- وه‌رگێڕانی چیرۆکی"ته‌له‌بی مه‌عریفه‌ت"له‌نووسینی سادقی هیدایه‌ت که‌له گوڤاری رامان دا له هه‌ولێر بڵاوبوه‌ته‌وه.
4- وه‌رگێڕانی رۆمانی "دزیره" له فارسییه‌وه‌بۆکوردی.
5- کۆمه‌ڵه وتارێکی هه‌مه‌ره‌نگ.
6- کۆمه‌ڵه شێعرێک بۆ مناڵان "ئاماده‌ی چاپ".
گورستاني دوزه غه‌ره
ئه‌وه‌یش چه‌ند نموونه‌یه‌ک له‌شێعره‌کانی :
"میوانداری"
سێ تارێک وسێ گۆرانی وسێ په‌ڕه‌شێعری دڵداری
یه‌کیان ناسی وبوون به‌دۆستی گیانی گیانی
به‌یه‌که‌وه‌ژوورێکیان گرت
له‌وژووره‌شدا میوانداری شاخ وبیروتاسه‌یان کرد.
شه‌وتابه‌یان ئه‌م ده‌ستی ئه‌وی ئه‌گووشی
ئه‌وده‌ستی به‌سه‌ر ئه‌ویتریاندا ئه‌هێنا
ئه‌میان بیلبیله‌ی چاوی خۆیان بۆدانابوون
ئه‌وی تریان جگه‌ره‌ی جه‌رگ
بۆبه‌یانی هیچیان وه‌ک خۆیان نه‌مابوون
هه‌رئه‌وشه‌وه به‌قه‌دعومرێ چاوه‌ڕوانی باڵایان کرد
تێک ئاڵان وچی به‌جێ ما؟
خۆره‌تاوی عه‌شق وجوانی.
چاوله‌چاوت ناترووکێنم
نیگام چۆله‌که‌ی ترساوی بێ لانه‌یه
هه‌ربه‌ته‌نیا
له‌نێدارستانی چڕی نیگای تۆدا
ئارام ئه‌گرێ
سه‌یرم بکه
چاوله‌چاوم مه‌ترووکێنه هه‌تاکوو شه‌و
چونکه چاوم
چه‌ندماندووبێ
چه‌ندبێزارودڵشکاوو وسه‌دپاره‌بێ
هه‌رشه‌ودابێ
چیرۆکێکی تازه‌ی پێیه‌و
مه‌له‌کانی دارستانی نیگات
به‌ئارامی ئه‌کاته‌خه‌و.
"له‌وڵامی شێرکۆبێ که‌س دا وتراوه"
تۆمنت به‌شێعرسپارد
من تۆ به‌وخه‌ونه
سه‌وزانه‌ی
به‌باڵای شێعره‌کانته‌وه
ئه‌یانبینم
تۆ عاشقی وسووتاندنت
بۆره‌وادیم و
شه‌ونخوونی وئازاری
بێ بڕانه‌وه
من ئارامی،ئۆخژن
هه‌توان
حه‌سانه‌وه.
"ئاواز"
که په‌نجه‌ی شووش وناسکت
له‌سه‌رسێ تاری سه‌رسنگت
هاتنه‌سه‌ما
وه‌ک بزانی
چرپه‌ی چه‌ن راز
خورپه‌ی نیاز
شه‌پۆلی چه‌ن ئاواتی دوور
خزابێته کونجی دڵم
که له‌پڕ ده‌نگت هه‌ڵهێنا
چه‌نده‌ماسی حه‌زوتاسه‌ی
ده‌ریای ده‌روونم ورووژان
چه‌نده‌وردیله‌ی نێو هه‌ستم
که‌وتنه‌سه‌ما؟...
من نازانم
به‌ڵام ئه‌وه‌نده‌ئه‌زانم
نه‌ئه‌وشه‌وه، نه‌شه‌وانی دوای ئه‌وشه‌وه‌ش
له‌بیری من نه‌چوویته‌وه
بیرت وه‌کووپه‌پووله‌ی راز
به‌ده‌ورشه‌می خه‌ونه‌کانما
ئه‌خولێته‌وه.
"کۆست"
"به‌هاره" ئه‌مساڵ به‌هار خه‌مینه
ده‌شت وده‌روکێو سیما خه‌مینه
نه "جمه"ی خه‌ڵکه ، نه "فڕه"ی مه‌له،نه "نوزه"ی ژینه
نه شنه‌ی داروهاژه‌ی روباروبزه‌وکه‌نینه
هاواره..داده...گریانه...شینه
"به‌هاره رۆڵه‌م" به‌هار خه‌مینه
کۆستی هه‌ڵه‌بجه‌و مه‌رگی ئه‌وینه.
"که‌له‌بچه"
تاڵێ له په‌لکه‌زێڕینه‌ی یاده‌کانتم
به‌ست به‌قامکی شێعرێکه‌وه
بۆوه‌ی هه‌رکاتێک ئه‌ی بینم،
موچڕکی ئۆخه‌ی وخۆزگابێ به‌دڵماو
به‌رگه‌ی خه‌می دووریت بگرم.
ئێستا ئه‌وتاڵه زێڕکه‌فته هه‌ڵکشاوه
که‌له‌بچه‌یه‌وله‌مه‌چه‌کی هه‌ناسه‌کانم ئاڵاوه
چه‌ند بجووڵێم زیاتر له‌گیانم توند ئه‌بێ و
له خه‌زانی خۆشه‌ویستی وگڕ بارانی دووری تۆدا
ئۆخه‌ی ژاکا... خۆزگه‌م به په‌لکه‌زێڕینه.
"بیره‌وه‌ری"
که‌سۆڕه‌بی
پرچی خاوی باوه‌شێن که‌ر
ئه‌کاته په‌یکی نامه‌به‌ر
گوڵاوێکی ماچێکی شیرین
ئه‌کاته ده‌م خاکی دڵبه‌ر..
کاتێ هه‌تاو
ملوانکه‌ی زێڕ، ئه‌کاته مل شاخی یاخی
به‌ده‌م سرود وگۆرانی وهه‌ڵپه‌ڕکێوه
کراسێکی زه‌ردوسووری ئاودامانی ئه‌کاته‌به‌ر،...
دڵی خۆزگه‌م
به‌ئاواتی گوڵێکه‌وه دائه‌خورپێ
له‌ئێواره‌ی زستانێکی کپ ومۆندا
تکه‌ی ئاوه‌نگی ته‌نیایی
تکایه سه‌رگۆنای ئاهه‌نگی هه‌ڵپه‌ڕکێ
پرچی کاڵی تاسه‌کانی ، بوون به‌ده‌سماڵی سه‌رچۆپی
دڵی ته‌نگی بووبه‌خه‌ڵاتی کێ به‌رکێ!
(سه‌ر چاوه شار نیوز)
No comments:
Post a Comment