دولت ترکیه وافروزش روبه گسترش ناآرامیهای کردستان شمالی

دکتراسعدرشیدی(دکترای مناسبات بین الملل)

شعله ناآرامیهای جاری درکردستان ترکیه معادلات خوشبینانه اروپا برسرتفاهم داخلی درکشوررابرهم میزندودورنمای صلح درکردستان رادرهاله ای ازابهام فرو میافکند.هرچه سر کوب وخشونت نیروهای دولتی شدت می گیرد ،به همان اندازه شراره های جنبش اعتراضی فروزانترمی گرددوآینده گفتمان سیاسی درداخل وخارج کشوررابادشواریهای جدی روبرو می سازد.

دولت انکاراتظاهرات آرام ومسالمت آ میز مردم در شهر کرد نشین دیاربکرودرمراسم تشییع جنازه پارتیزانهای حزب کارگران کردستان(پ. کا. کا ) راکه باسلاحهای شیمیایی نظامیان ترک به قتل رسیده بودند راتاب نیاوردونخست وزیراوردوغان "رسمأدستور داددرصورت لزوم به زنان وکودکان تیراندازی شود."(1) همان کودکان، 9،7و3ساله ای که قبلأ ودر جریان تظاهرات شهردیاربکربوسیله نیروهای ضدشورش رژیم انکارا به قتل رسیده بودند.

فروزش ناآرامیهاواعتراضهای گسترده وروبه افزایش سالهای اخیردرکردستان(شمالی) ترکیه،رانمی توان باابزارهای "مدرن"از قبیل سلاحهای شیمیایی ودیگروسائل مرگباررژیم "سکولار"ترکیه فرونشاند. دادوستدهاوبده بستانهای سیاسی که درچهارچوب معادلات سیاسی–اقتصادی انکارابااتحادیه اروپاسازمان داده می شود;بی رنگترترازآنی هستندکه بتواننددردرازمدت وحتی میان مدت،چهره خشونت باررژیم ترکیه رادرانظارافکارهمگانی جهان وبویژه درنزدرهبران اتحادیه اروپا بزک کنند.معضلات کنونی وشکاف عمیق جامعه ترکیه رابایددرجاهای دیگری جستجوکرد.بی اعتنایی انکارابه سرنوشت وتاریخ بیش از(15میلیون کرد)(2) که ازراههای سرکوب وحقارت صورت می گیرد،استخوان شکسته ایست،که لای زخم خونین وکهنه ای گذارده می شود تا جان بیش از(30هزارانسان)(3)راطعمه اهداف آزمندانه و برتری جویانه نژادی به گرداند.

جنبش آزادیبخش ملی کردستان

رهبران ترکیه ازنیمه ی دوم دهه ی هشتادقرن گذشته وبااولین شراره های آتش جنگ مسلحانه درکردستان ،نه تنهادرصددپی افکندن شالوده سیاستی مبنی برتفاهم وآرامش وحل مسالمت آمیزمسئله کردهابرنیامدند،بلکه بابکارگیری خشونت آمیزترین اعمال شرم آورقهروسرکوب،راه پرمخاطره نظامی رابرگزیدندکه،سلف آنان ازفردای عقدقراردادلوزان به آن روی آورده بودند.قراردادلوزان درمیان بـهت وحیرت کردهادرسال1923،دولت کوچک وعده داده شده کردستان درپیمان سه ور(1921)رابه خاک سپرد.تلاش ومبارزه به خاطرکسترس وتعمیق جنبشهای آزدیبخش ملی درکردستان ازسوی رهبرانی چون، شیخ سعیدپیران، دکتر فواد،شیخ رضاونیزبرپاساختن جنبشهای آرارت ودرسیم ،درفاصله سالهای 1925تا1937 ،درانجام سرکوب بیرحمانه دولتهای ترک باناکامی وشکست روبرو گردیدند.(شورش درسیم آخرین شورش کردها درکردستان ترکیه بود.)(4)

پس ازپیروزی کمالیون درترکیه واعلام جمهوری دراین کشور،ناسیونالیستهای ترک به تمام وعده هاوتعهدات خود مبنی برشریک گردانیدن کردها دراداره امورکشور،روی برتافتندوازشناسائی ملت کردسرباززدندوتاآنجاپیش رفتند،که دادستان نظامی انکارا،درمحاکمه جوانان کرددر برابرشعار"ماترک نیستیم،ماکردهستیم"می گوید:"آن عده ازمردمی که کردخوانده می شوندازحیث نژادترک هستند"(5) ترکهای جوان( باقتل عام بیش از1میلیون ارامنه درسال 1915)(6)وسرکوب کردهانشان دادند،که فاصله دووجهه ازناسیونالیسم،دفاعی وتهاجمی، تنها به تارمویی بسته است.

کردستان وسیاست اقتصادی ــ نظامی انکارا

استانهای کردستان ازعقب مانده ترین استانهای ترکیه بشمار می آیندو(تنها ده درصدازبودجه کشوررادریافت می کنند)(7)واین درحالی است که کردستان شمالی،منطقه ای ثروتمندودارای معادن فراوانی است.( معدن کروم که دربین راه دیار بکر(لانک)قرارداردیکی از بزرگترین معادن کرم جهان است که بابازدهی معادل 832000تن کرم، ترکیه رادر سال 1967،پس ازشوروی سابق،درمقام دومین تولیدکننده این ماده معدنی قرار می دهد.به گزارش سازمان همکاری های توسعه اقتصادی (OECD)درسال 1967تولیدآهن در دیوریگی کردستان شمالی،بالغ بر5/1میلیون تن بوده است.استخراج مس دردیاربکردرسال 1970بالغ بریک میلیون تن وتولیدنفت درمیدانهای نفتی دیاربکروسیرت به 4میلیون تن رسیده است)(8)

اصلاحات ارضی نیم بندسال 1978نتوانست کشاورزی علمی ومدرن را،که نیازمند سرمایه وکادرهای فنی است درکردستان رواج دهد.عدم ایجادسرمایه گذاریهای کلان وبی تفاوتی عمدی رژیم درایجاداشتغال وتوسعه وگسترش صنعت درکردستان،خیل عظیم مهاجرین کردجویای کار وزندگی بهتررابسوی شهرهای بزرگی چون انکاراواستامبول به راه انداخته است. بازارهای اقتصادی درکردستان درنتیجه میلیتاریزه شدن منطقه ازهم پاشیده وبنیادهای توسعه بازارواقتصادرابادشواری روبروساخته است. سیاست تمرکزاقتصادی دربخشهای ترک نشین که ازطریق غارت وچپاول منابع طبیعی وملی ی کردستان صورت می گیرد به تشنجات ملی درترکیه دامن می زندوکشورراسالهاست در آتش جنگ داخلی فروبرده است. سیاست سرکوب جنبش ملی درکردستان شمالی که بااصراروپافشاردن برراه حل نظامی"مشکل کردها"ازسوی دولت ترکیه اعمال می شود،حجم عظیمی ازبودجه دولتی را می بلعد .کارگزاران نظامی که ازجنگ وخشونت درکردستان سودهای افسانه ای به کف آورده اند مایل به قطع خونبارجنگ درکردستان نیستند.به گفته مقامات رسمی ودولتی ،ازشروع جنگهای خونین درکردستان حدود30هزارنفرازساکنان کشورجان باخته اند.طبق نوشته روزنامه های ترکیه ازجمله روزنامه(اورنسل)هزینه های جنگی درسال رقمی بیش از6 تا10 میلیارددلاررابالغ می شود .جنگ وخشونت درکردستان شمالی ،که ازآن به عنوان "جنگ بی نشان"یادمی کنند،یک سوم ازبودجه دولتی را به خوداختصاص داده است .ماشین جنگی که ازسوی زمامداران ترکیه درکردستان به راه افتاده است؛بادراختیارقراردادن وبخشیدن امتیازکارتلهایی،چون (أياك)به کمپانیهای نظامی وشرکای اقتصادی آنهاسودهای کلانی رانصیب سران ارشد دستگاه های نظامی ترکیه می گرداند وازهمین منظرمی توان ابعادوسیع ونگران کننده سیاست اقتصادی دولت ترکیه ارزیابی کرد.

گسترش فرهنگ وزبان کردی

عقب ماندگی اقتصادی و عوارض ناشی ازعدم توسعه نیافتگی در همه زمینه های مرتبط بازندگی اجتماعی ساختار جامعه کرد رابشدت تحت تأثیر قرار داده است وبه بسترمناسبی جهت بروزاشکال خشونت بار - حاصل رشدنیافتگی سیاسی وفرهنگی-و به مثابه گزینه ای مطمئن درحل وفصل مشکلات ومعضلات کشور، تبدیل گردیده است. دامنه وگسترش خشونت و سرکوب کردها که ازطرف دولت ترکیه اعمال می شود؛ضربه سنگینی است که به منظور کندکردن روندآگاهی ملی وعقب نگاهداشتن جامعه کردازدرون ونیزبه مجموعه تلاشهای مسالمت آمیزومدنی جامعه پیشرفته ترکیه ونیزجامعه جهانی وارد می شود.

رژیم ترکیه حاضربه نورمالیزه کردن زندگی سیاسی- اجتماعی درکشورنیست.قوانین جزایی وقضایی شرم آوری که درقانون اساسی کشوربازتاب یافته است،آشکاراماهیت ملی میلیونها کرددر کشوررانادیده می انگارد.موافق ماده 42قانون اساسی سال 1982(بجززبان ترکی هیچ زبانی رادر کشورنمی توان آموزش داد)همچنین موافق ماده 54همین قانون(تمام ساکنان کشورترکیه،ترک محسوب می شوند)(9)

تلاش درجهت رشد وگسترش فرهنگ وهویت ملی ازجانب کردها جرم محسوب می شود ومشمول مجازات سنگین قرارخواهدگرفت . جذب(assimilation) وامحاءفرهنگ،زبان وآداب وویژه گیهای ملت کرد درفرهنگ ترک بشدت ازسوی رژیم انکارا درکردستان اعمال می شود.علیرغم فشاردولت ترکیه درتحمیل زبان ترکی به مردم کرد،اکثریت مردم کرد بازبان ترکی ناآشناهستند،بطورمثال،دراستان(ماردین(میردین)91درصدازمردم حتی یک کلمه ترکی نمی دانندودر سرت 87درصد،درحکاری81درصددردیاربکر67دهرصد،دربینگول68درصدودربنلییس(بدلیس)66درصدمردم بااین زبان کاملأ ناآشناهستند.(10) ایجاد موانع وفشار درراه گسترش فرهنگ ملی ی کردها،درترکیه به منظورامحاء نژادی آنان صورت می گیرد،وزبان کردی که یکی ازگروههای زبان هندواروپایی است دارای تفاوتهای ریشه ای وعمیقی بازبان ترکی است.وادارکردن کردهابه گفتارونوشتاربه زبان بیگانه ،تاکنون ازسوی دولت ترکیه با موفقیت همراه نبوده وموجبات مقاومت شدیدکردهادربرابراعمال سیاست امحای فرهنگی،وزبانی،دولت ترکیه رافراهم آورده است.

مذاکره وگفتمان سیاسی

نادیده انگاشتن خواستهای منطقی کردهای ترکیه دربرپایی ساختار دولتی و دراشکال متفاوت،(خودمختاری ،فدرالیسم،دولت مستقل)به معضل بزرگی برای رژیم ترکیه تبدیل شده است؛که باشیوه های خشونت آمیزنظامی قابل حل وفصل نیست. تلاش رهبران دولت ترکیه درخاموش ساختن آتش خواستهای عادلانه وانسانی کردها ازطریق ایجاد بلوکهای سیاسی - نظامی بادولتهای خودکامه وآزادی کش همسایه درمنطقه ،ازجمله،ایران وسوریه کمکی به آرامش وبرون رفت ازبحران کنونی درکشور نخواهد کرد.جنبش ملی درتمامی سرزمینهای کردستان،بویژه درکردستان شمالی قدرتمندودارای پشتوانه مستحکم وگسترده مردمی است وسالهاست که به یک ستراتژی یگانه دست یافته وبه عنصری مستقل در مناسبات بین المللی تبدیل گردیده است.

انکارابا"تروریست" نامیدن حزب کارگران کردستان وسرباززدن وامتناع ازپیشنهادهای مکررسران این حزب جهت مذاکره وگفتمان سیاسی ویافتن راهی برای برون رفت ازبحران کنونی وحل عادلانه مسئله کرد در ترکیه هرچه بیشتر بروخامت اوضاع می افزاید وباروی آوردن به سیاستهای نظامی گرایانه شرایط موجودراپیچیده ترمی کند؛حل مشکلات کشوررابادشواری هرچه بیشترروبرومی سازدو مسلمأ این انکاراخواهدبود،که مسئولیت جنگ وخونریزیهای بیشتردرآینده رابعهده خواهدگرفت.











منابع:



.1سایت ،سیروان نیوز ،4 آپریل 2006

2.Гасратян М. А. Курды Турции в новейшее время. Ереван: Аист.1990ctp.65

3.دکتراسعدرشیدی.اعتبارتاریخی دادگاه حقوق بشراروپاوآزادی رهبر کردهای ترکیه. ww.brwska.com.9,jwlay.2005

4.Лазарев М.С. Империализм и курдский вопрос 1917-1923 // М.:Наука 1989 – 328 стр.76.



5. کردها وکردستان،درک کینان،ص121،ترجمه دکتر ابراهیم یونسی.

6.Гасратян М.А., Гисаров М.А. Курдский вопрос в Турции (от начала Камалийского движения до Лозанской конференции // Страны и народы Ближнего и Среднего Востока. VII Курдоведение // Ереван: изд. АН Арм. ССР, 1975 –стр.

7.تاریخ معاصر کرد،دیویدمک داول، ص 680،ترجمه دکترابراهیم یونسی.

8. کردها وکردستان.درک کینان.ص.91،ترچمه دکترابراهیم یونسی.

9.Гaсratян.M.A.Сoвremeнный Kурдисtan ,Mockвa,1997с.61

10.کردهاوکردستان،درک کینان،ص،90،ترجمه،دکترابراهیم یونسی.